Եթե դու 16 տարեկան ես… բիզնե՞ս, թե համալսարան

Հարգելի ընթերցող, եթե դու 16 տարեկան երիտասարդ ես, ապա խորհուրդ կտամ, որ հատկապես դու ուշադիր կարդաս այս հոդվածը, քանի որ այն գրված է հենց քեզ համար: Սա ընդամենը մի տարբերակ է, որից դու կարող ես օգտվել, սակայն չարժե այս տարբերակին հետևել առանց ծնողների հետ խորհրդակցելու:

Շատ երիտասարդներ, դպրոցի վերջին դասարանին հասնելով, որոշում են որևէ մի համալսարան ընդունվել և բարձրագույն կրթություն ստանալ` կարծելով, որ այլ կերպ նրանք չեն կարող հասնել իրենց երազած բարեկեցիկ կյանքին: Միգուցե դա այդպես է, բայց ես` ինքս, ոչ պակաս, միգուցե նաև ավելի ձեռնտու տարբերակ եմ համարում այդպես չանելը:

Եկեք մի հասարակ հաշվարկ անենք և պարզենք, թե ինչքան գումար և ժամանակ է անհրաժեշտ` մասնագիտություն ձեռք բերելու և այդ մասնագիտությամբ Հայաստանում աշխատելու համար:

Սովորաբար դպրոցի վերջին դասարանում համալսարանի քննություններին պատրաստվելու համար աշակերտները դասախոսներ են վարձում, ովքեր որոշակի կլորիկ գումարի դիմաց օգնում են նրանց այդ հարցում: Ենթադրենք` նրանք երեք առարկայից պետք է քննություն հանձնեն և ամեն դասախոսին` իրենց հետ պարապելու համար վճարում են 1000$: Արդյունքում համալսարան ընդունվում են 3000$ և 1 տարի արդեն ծախսած: Համալսարանում բակալավրի կոչում ստանալու համար պետք է սովորեն ևս 4 տարի, ամեն տարվա վարձը հաշվենք 1000$, 4 տարում գումարն անում է 4000$: Համալսարանն ավարտելուց հետո արդեն ծախսած են լինում 7000$ և 5 տարի (ընդունվելու համար վճարած 3000$ և 1 տարուն գումարած ավարտելու համար վճարած 4000$ և 4 տարին): Ավարտելուց հետո սովորաբար Հայաստանում գոնե 1 տարի աշխատանք չեն կարողանում գտնել, այդ մեկ տարին էլ գումարած անում է 7000$ և 6 տարի: Աշխատանք գտնելուց հետո էլ սովորաբար 1 տարի ստաժոր են աշխատում (հիշեցնեմ, որ խոսքը վերաբերվում է բարձրագույն կրթություն ստացած անձանց) և ստանում են կամ 30 000-40 000դր կամ ոչինչ: Արդյունքում, եթե 1 տարի ստաժոր աշխատելուց հետո գործատուն գործից քաղաքակիրթ ձևով չի հեռացնում` ասելով. «Դու դեռ 1 տարի էլ պետք է ստաժոր աշխատես, լավ փորձ ձեռք բերես, հետո անցնես գործի», անցնում են հիմնական աշխատանքի և վերջապես սկսում են ստանալ երկար սպասված ամսեկան 100 000 դրամը:

Բայց կարելի է 7000$ և 7 տարի չծախսել ամսեկան 100 000 դրամ ստանալու համար: Ինչպես դա անել: Դպրոցն ավարտելուց հետո դուք կարող եք առանց 7 տարի սովորելու, առանց 7000$ ծախսելու միանգամից ընդունվել աշխատանքի որպես մատուցող, և ստանալ այն նույն 100 000 դրամը, կամ միգուցե և ավել: Հայաստանում մատուցողի գործ գտնելը, համեմատած մյուսների, ավելի հեշտ է, այդ պատճառով էլ դուք հեշտությամբ կարող եք այդ գործին անցնել: Դուք կարող եք այդպես ձեր որպես աշխատավարձ ստացած ամսեկան 100 000 դրամից ամեն ամիս 40 000 դրամ տնտեսելով` 7 տարի հետո ունենալ 2 800 000 դրամ, որն անում է 7000$, դրան գումարելով ձեր այն չծախսած 7000$-ը, որը պետք է ծախսեիք բարձրագույն կրթություն ստանալու համար, կարող եք սեփական գործ սկսել և հնարավորություն ունենալ հարստանալու:

Միգուցե հիմա շատերը կասեն` բա՞ ուսանողական տարիների հաճույքները, համալսարանների տված անգին գիտելիքները, նոր շրջապատը և այլն: Նման հարցերին կպատասխանեմ հետևյալ կերպ. եթե դուք երազում եք հաջողակ գործարար դառնալ, ապա համալսարանում դա ձեզ չեն սովորեցնի: Համալսարանում ձեզ կսովորեցնեն աշխատող լինել, այլ ոչ թե աշխատեցնող: Դա շատ կարևոր է, քանի որ գործարարը հենց աշխատեցնողն է: Համալսարանի գիտելիքների շնորհիվ ամենաշատը, որին դուք կարող եք հասնել և գործարար լինելուն մի փոքր ձեզ մոտ համարել, դա որևէ մի խոշոր կազմակերպության գործադիր տնօրեն լինելն է: Բայց գործադիր տնօրենը սովորաբար նույնպես աշխատող է, և ենթարկվում է բաժնետերերի խորհրդին, ովքեր էլ աշխատեցնողներն են: Ի վերջո` տնօրեններն ավելի շատ չեն վաստակում, քան տերերը:

Հետաքրքիր է այն, որ շատ երիտասարդներ անչափ ուզում են հարստանալ, բայց չեն ուզում բանկի կառավարչից բացի ուրիշ պաշտոն ունենալ, մինչդեռ, օրինակ, ճապոնիայում նույն այդ բանկի կառավարիչը հասնում է իր պաշտոնին բանկի հավաքարարից: Միթե մատուցող չաշխատելը արժե 7 տարի և 7000$, որը դժվարությամբ աշխատում են ծնողները: Կարծում եմ, որ ոչ: Մեկ այլ օրինակ բերեմ: Նույն այն երիտասարդներից շատերը, ովքեր չեն ուզում այստեղ մատուցող աշխատել, երազում են ԱՄՆ-ում մատուցող աշխատելու մասին` պատճառաբանելով, թե ԱՄՆ-ն ուրիշ է: Ես չեմ ուզում ձեզ համոզել, որ դուք սկզբի համար պարտադիր մատուցող աշխատեք, ուղղակի պետք չէ թողնել, որ Հայկական ստանդարտ մտածելակերպը խոչընդոտի ձեր բարեկեցիկ կյանքին: Իսկ ինչ վերաբերվում է շրջապատին, ուսանողական շրջապատը երիտասարդներից է կազմված, այլ ոչ թե հաջողակ գործարարներից: Նրանք այդքան էլ չեն կարող ձեզ օգնել գործարար դառնալու հարցում: