Հաճախ որևէ նոր պրոդուկտ ստեղծելիս մենք չենք գնահատում այն շուկայի չափը, որտեղ այդ պրոդուկտը սպառվելու է, այսինքն չենք փորձում հասկանալ, թե ինչ քանակությամբ մարդկանց է այն պետք, մինչև ուր ընկերությունը կարող է աճել, մարդկանց որ հատվածների վրա պետք է աշխատել: Միգուցե՞ այն, ինչ մենք ստեղծում ենք, ընդամենը մի քանի հարյուր հոգու է անհրաժեշտ և չարժե՞ դրա վրա այդքան ջանք ու ժամանակ վատնել: Եթե պրոդուկտի նպատակը բիզնեսն է, այսինքն գումար աշխատելը, ապա շուկայի նախօրոք գնահատումը կարող է շատ հարցերի պատասխանել: Սակայն երբեմն մարդիկ ստեղծում են պրոդուկտ անկախ նրանից, թե որքան մարդ կսկսի այն օգտագործել: Պատճառը զգացմունքային է. գործընթացն ու արդյունքը հոգեկան բավարարվածություն են պատճառում, և բավարար է միայն, որ դու սկսես այն օգտագործել: Սակայն բիզնեսի դեպքում զգացմունքներով առաջնորդվելն այդքան էլ արդյունավետ չէ. բիզնեսը սիրում է փաստեր: Ուստի ներկայացնեմ որոշ մեջբերումներ և մտքեր, թե ինչպես կարելի է շուկայի չափը գնահատել:
Մարքեթինգի մասնագետներն ու ներդրողները սովորաբար շուկայի չափը գնահատում են հետևյալ երեք ցուցանիշներով. ընդհանուր շուկա (TAM — total addressable market), պրոդուկտին հասանելի շուկա (SAM — served available market) և թիրախային շուկա: Օրինակ, սմարթֆոնների համար ծրագրեր ստեղծող ընկերության համար TAM-ը աշխարհի մոտ 1 միլիարդ սմարթֆոն ունեցողներն են, սակայն եթե ծրագիրը հասանելի է միայն անգլերեն լեզվով և iPhone-ի համար, ապա SAM-ի չափսերն ավելի փոքր են: Իսկ թիրախային շուկա այս դեպքում կարող են լինել Apple App Store ինտերնետ-խանութի գնորդները, ուստի ձեր հաջորդ քայլն է՝ գնահատել, թե խանութի օգտվողների որ տոկոսն է իրոք պատրաստ նոր պրոդուկտ գնել: Շուկայի չափը կարելի է գնահատել տարբեր եղանակներով: Օրինակ, եթե դուք պատրաստվում եք 6-8 տարեկան աղջիկների համար խաղալիքներ վաճառել, պարզեք, թե տարեկան միջինում որքան աղջիկ է ծնվում ձեր երկրում: Եթե այդ թիվը 50 հազար է, հանեք այն 25 հազար երեխաներին, ում ծնողները չեն կարող իրենց թույլ տալ խաղալիքի համար 10-20 հազար դրամ վճարել, և բազմապատկեք այդ թիվը տարիների քանակով, այսինքն 3-ով: Ստացված 75 հազարը կլինի ձեր թիրախային շուկան:
Մասնագետներից շատերը խորհուրդ են տալիս ամենապարզ եղանակը. Google Adwords ծրագրի օգնությամբ փորձել հասկանալ, թե Google-ում որքան մարդ է ձեր պրոդուկտին կից արտահայտություններով որոնում կատարում: Օրինակ, եթե դուք խաղալիքներ վաճառող ընկերություն եք, ուշադրություն դարձրեք «խաղալիքների խանութ», «խաղալիքների վաճառք», «տղամարդկանց նվերներ» և նման արտահայտություններին: Կամ, եթե դուք ինտերնետ ծառայություններ մատուցող ընկերություն եք և թիրախային խումբը միայն Երևան քաղաքի բնակիչներն են, նախ փորձեք հասկանալ, թե որքան մարդ է օգտվում ինտերնետից Երևանում, ապա կարող եք նեղացնել շրջանակը մինչև համապատասխան տարիքային խումբը կամ բացառելով մարդկանց այն խմբերը, որոնք ձեր ծառայություններից չեն օգտվելու: Նման ինֆորմացիան (օրինակ, ինտերնետից օգտվողների թիվը, սմարթֆոն ունեցողների թիվը, և այլն) հաճախ բաց է լինում: Մնում է միայն վերցնել այն և դրա հիման վրա վերլուծություններ անել:
Շուկայի թեման շատ լայն է և մի հոդվածով այն չի լինի ամբողջությամբ ներկայացնել, բայց փորձեցի ընդհանուր ներկայացնել, իսկ ավելի մանրամասն հաջորդ հոդվածներում:
